تاریخچه سرامیک
باستانشناسان در یافتهاند که بشر اولیه در حدود 24000 سال قبل از میلاد اقدام به ساخت سرامیک میکرده است. این سرامیکها در چکسلواکی یافت شدهاند و به شکل حیوانات و پیکره انسان، تخته صاف و توپ میباشد. این سرامیکها را از چربی حیوانات به همراه استخوان آنها و خاکستر استخوان و مقداری رس ریز دانه میساختند و بعد از شکل دادن آن را در دمایی در حدود 500 تا 800 درجه سانتیگراد در کورههای گنبدی شکل و یا به شکل نعل اسب پخت مینمودند. اما هنوز معلوم نیست این نوع از سرامیکها را به چه علتی میساختند. اولین ظروف سفالی مورد استفاده در 9000 سال قبل از میلاد مسیح ساخته میشد و برای نگهداری غذا و دانههای خوراکی مورد استفاده قرار میگرفت. ساخت شیشه نیز تقریباً همزمان با سفال و در 8000 سال پیش در مصر آغاز شد به طوریکه در پخت سفال به علت حضور اکسید کلسیم به همراه شن و سودا در نهایت به سفالهای لعابدار رنگی منجر شد.
تاریخچه سرامیک در ایران
سفال یکی از مهمترین و قدیمیترین دستساختههای هنری بشر است که در آغاز کار سفالگری تاکنون هم چنان پایدار مانده است. مردم سرزمین ایران به سبب موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن بر سر راه شاهراه تمدنها، نه تنها از نخستین سازندگان آثار سفالی بودهاند بلکه چیره دستترین سازنده به شمار میرفتهاند. در ایران در چهار منطقه مسکونی، سفالگری رواج داشته است:
1- منطقه غرب کوههای زاگرس نزدیک کرمانشاهان
2- کرانههای جنوبی دریای خزر
3- شمال غرب آذربایجان
4- جنوب شرق ایران
در حاشیه کویر و نواحی مرکزی ایران نیز سفالهایی با قدمت هشت هزار سال به چشم میخورد.
کهنترین اشیاء سفالی به دست آمده در کاوشهای باستانی ایران آثار مکشوفه از گنج دره تپه در استان کرمانشاه است که به هزاره هشتم قبل از میلاد بر میگردد. همین طور مناطقی چون غاری در جنوب مازندران نزدیک بهشهر (هزاره هشتم قبل از میلاد) و در مرحله دوم در منطقه زاغه در دشت قزوین، چشمهعلی نزدیک تهران و تپه سیلک کاشان.
سفالهای مکشوفه از نقاط مذکور خشن و دارای مغز نرم است که موادی دارای کاه خشک شده و سبزیجات ریز برای چسبندگی به مخلوط اولیه یعنی آب و خاک افزودهاند و چرخ سفالگری هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است و همینطور حرارت کوره قابل کنترل نبوده است و سفال کاملاً سخت و یکرنگی بدست نمیآمده است و گاهی مغز به علت کمی درجه حرارت خاکستری متمایل به سیاه باقی مانده است (هزاره ششم ق.م). در مرحله بعد سفالسازی تکامل بیشتری مییابد و از شن نرم و پودر شن به همراه خاک استفاده میشود تا ظروفی با جداره بسیار نازک ساخته شود. در این دوره ساخت ظروف با کف مقعر و بدنه محدب آغاز شد.
در هزاره چهارم ق.م با اختراع چرخ سفالگری و استفاده از آن در شکل بخشیدن به ظروف سفالی تحولی جدید در صنعت سفالسازی آ غاز میشود و همچنین تزئینات روی ظروف تنوع بیشتری پیدا میکند
ساختار سرامیک
لغت سرامیک از کلمه یونانی “کراموس” به معنی سفال یا گل پخته گرفته شده است و در واقع برای معرفی سرامیک باید گفت که عبارتست از هنر و علم ساختن و کاربرد اشیای جامد و شکنندهای که ماده اصلی و عمده آن خاکها میباشند. (این خاکها شامل: کائولن و خاک سفال است
کاربرد سرامیک
استفاده از سرامیک در کفسازی و نماسازی یا در تولیدات وسایل بهداشتی و مصالح ساختمانی نظیر انواع آجر سفالهای تزئینی داخل و خارج ساختمان سفالهای بام ساختمان، کانالهای فاضلابی، سفالهای ضد اسیدی همه از سرامیکهایی است که از دیرباز تهیه و مصرف میشده است.
همچنین کاربرد سرامیک در صنایع مختلف نظیر تهیه وسایل مقاوم در برابر حرارت و الکتریسیته، فیوزهای الکتریکی، شمع اتومبیل، ریختهگری، تهیه المانهای حرارتی بسیار دقیق، وسایل فضایی، سمباده، برادهبرداری، تراشکاریها ریختهگری فوق دقیق، آجرهای نسوز، مقرههای الکتریکی، المانهای تصفیه آب، پوسته موتور، گرافیت، بتن، مواد نسوز، بدنه سفینههای فضایی، انواع سیمانها، محصولات شیشهای و هزاران کاربرد دیگر که روز به روز بر اهمیت سرامیک میافزاید
تولید کاشی و سرامیک در ایران
در سالهای اخیر کارخانجات تولید کاشی و سرامیک دیوار و کف زیادی در ایران ایجاد شدهاند و تحول بزرگی در این صنعت به وجود آمده است و همچنین در مورد تولید وسایل بهداشتی و ظروف چینی و کارخانه مقرهسازی که در ایران فعال میباشند، توانستهاند ظرف سی سال اخیر تولید کاشی و سرامیک را از تولید کم و سنتی و نیمه صنعتی به حدود 70 میلیون متر مربع برسانند